Depremde eksik ve yetersiz kalması ile tüm tepki ve eleştirilerin odağına yerleşen AFAD'ın dosyası açılınca ortaya ilginç bir durum çıktı.
Öncelikle AFAD’ın geçen yıl hazırladığı rapor, neden yetersiz kaldığını ortaya koyarken, kadrosu yandaş ve liyakatsiz kişilerden oluştuğu hali hazırda dönem dönem gündeme gelerek tepki çeken kurumun raporunda "Mühendis yerine, öğretmen ve imamlardan ekip kurduk" ifadesi ise rapora ve yaşanılan felakete damga vuran nokta oldu.
Türkiye'de son yaşanılan Kahramanmaraş depremleri felaketi ile afet yönetimi konusundaki yetersizlik acı bir şekilde ortaya çıkarken, enkaza dönen binlerce binanın altından yükselen yardım çığlıklarına cevap verememek ayrı, yardımların ortada kalması, doğru adreselere doğru şekilde ulaştırılamaması ayrı "hayati bir sorun" olarak tepki konusu olmuştu.
Arama kurtarma çalışmalarını yürütecek bir ekip dahi bulunamadığı birçok noktadan yükselen sesler ile ortaya çıkarken, kurtulan yurttaşların ise ne yapacağını bilemez halde ortada kalması tüm Türkiye'yi deprem sonrası birkez daha ayağa kaldırdı ve doğal olarak da gözler AFAD'a çevirildi.
Yeniçağ haberine göre; Deprem bölgesinde yaşanan büyük kaos nedeniyle gözler, kuruluş amacı ‘afetlerin önlenmesi, etkin müdahale edilmesi, zararların azaltılması, koordine ve kurum ve kuruluşlar arasında işbirliğinin sağlanması’ olan AFAD, 2009’da İçişleri Bakanlığı’na bağlı olarak kurulduğu günden beri her afet sonrası tartışmaların ve eleştirilerin odağı oldu.
Kurumda yeteri kadar uzman kişiyi istihdam edip etmediği, bu personelin hepsinin liyakata göre mi seçildiği gibi konularda hep soru işaretleri vardı ki, AFAD aslında eleştirilerin ne kadar haklı olduğunu kendi raporlarıyla ortaya koydu.
Şöyle ki; kurumun 2023 Strateji Raporu’nda ilk olarak dikkat çeken ve akıllara kazınan "Personel sayısında istenen düzeye ulaşılamadı" notu düşülürken, 2021 rakamlarına göre ise AFAD’ın merkezde 558 kadrolu ve 141 geçici görevli olarak çalışan toplam 699, taşrada 7 bin 81 personeli bulunuyordu.
23 Kasım 2022’de yani büyük depremden sadece 2 buçuk ay önce Düzce’nin Gölyaka ilçesinde meydana 5,9’luk depremi sonrası AFAD tarafından bir analiz raporu hazırlanmıştı ki AFAD’ın hemen her konuda ne kadar yetersiz kaldığının itirafı olan raporu BirGün, depremden sadece 3 gün önce 3 Şubat günü "Büyük depremde hepimiz yandık" başlığıyla haberleştirmişti.
Özetle "Koordinasyon sağlanamadı, toplanma alanı yanlış seçildi, yardımlar geç geldi, çadır takibini yapamadık, yemek dağıtımında sorunlar yaşadık, inşaat mühendisleri yerine, öğretmen ve imamlardan ekip kurduk, afet nakliye personeli ancak 2 gün sonra Düzce iline ulaşabildi, zarar tespiti konusunda yetersiz kalındı" tespitlerine yer veren rapor Kahramanmaraş depremlerine de damgasını vurdu.
Ülkenin afet yönetiminden sorumlu kurumun bu kadar yetersiz kalmasının arkasında ise AKP döneminde hemen her kurumda karşılaşılan liyakatsiz kadrolaşmanın yattığı haberleri, sosyal medya ve yazılı basının yanı sıra, yabancı basına da yansıdı.
AFAD'da ortaya çıkan rapor ve araştırmalar sonrası dikkat çekici ve can alan noktalar ise şöyle oldu;
*Kurumun başındaki isimlerden Afetlere Müdahale Genel Müdürü İsmail Palakoğlu, afetlerle ilgili hiçbir uzmanlığı olmayan bir ilahiyatçı. Kurumun internet sitesinde yer alan bilgilere göre 1972 Maraş’ta doğan Palakoğlu, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde lisans eğitimini tamamlamış. Daha sonra Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslam Bilimleri Bölümü Tasavvuf Anabilim Dalı’nda yüksek lisans eğitimi alan Palakoğlu, 2011’de Türkiye Diyanet Vakfı Genel Müdür Yardımcılığı, bir sonraki yıl ise Türkiye Diyanet Vakfı Genel Müdürlüğü’ne atanmış.
*AFAD’ın Bakşan Yardımcısı Uğur Sezer de tanıdık bir isim. Birçok ilde kaymakamlık yapan Sezer, 2018’de Ankara Çubuk’un kaymakamı oldu. CHP Lideri Kılıçdaroğlu’nun ilçedeki şehit cenazesinde uğradığı saldırı sırasında önce Mülkiye müfettişiğine daha sonra da AFAD Başkan Yardımcılığı’na getirildi.
*Kurumun diğer başkan yardımcısı olan Hamza Taşdelen, SETA’da genel koordinatör yardımcılığı yapmıştı.
*AFAD Barınma ve Yapım İşleri Genel Müdürü Nehar Poçan, Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum’un eniştesi, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun yakın çalışma arkadaşı.
Ve işte yapılan o hatalar da şöyle yazılı basında yer aldı:
1- Depremde altın değerinde olan özellikle ilk 48 saat olmak üzere 72 saatte müdahale çok yetersiz kaldı. İlk deprem sonrası yeterli uyarı yapılmadığından evlere girenler ikinci depremde can verdi.
2- AFAD ilk 40 saatte en az 5 milyon kişinin doğrudan etkilendiği deprem bölgesine sadece 9 bin kişiyi görevlendirdi. Yardım etmek isteyen eğitimli ekipler ise saatlerce bekletildi.
3- Gerekli sevk ve idare yapılamadı. 100’üncü saatte dahi enkazdan sağ çıkanlar olduğuna göre, binlerce kişi enkazda yardım beklerken can verdi.
4- Marmara Depremi’nde ilk saatlerdeki kurtarma çalışmalarında kritik rol oynayan askere görev verilmedi. Az sayıda asker ancak üçüncü günde bölgeye gönderildi.
5- Sağlam yapılması gereken yapılardan hastane başta olmak üzere çok sayıda ilde emniyet, itfaiye, belediye, bakım evi, otel gibi yapılar çöktü.
6- Hayat kurtarmada kritik önemdeki yollarda ulaşım sağlanamadı. Karayolları saatler boyunca kapalı kaldı. Havaalanları çöktü. Askeri helikopterler ortada görünmedi.
7- Sağ kurtulanlara su, ekmek, yiyecek gibi kritik yardımlar saatler, günler sonra ulaştı. Merkezden uzak mahallelere ise hiç gidilmedi. Gelen yardımların dağıtımı düzenli biçimde yapılmadı.
8- Depremzedelerin uyuyabilecekleri bir çadır kurulamadı. Binlerce kişi -10 derecelere düşen soğukta ateş başında sabahladı.
9- Binlerce doktor görev için beklerken bölgeye sevkleri sağlanamadı.
